Γνωρίζουμε ότι μορφές μπουζουκιού με περισσότερες από τρείς διπλές χορδές (τρίχορδο), προϋπήρχαν του Μανώλη Χιώτη. Για παράδειγμα σύμφωνα με μαρτυρία του οργανοποιού Αράμ Τσακιριάν, ο παλαιός τεχνίτης οργανοποιός Γρηγόρης Κοβουσιάδης (τον οποίο αναφέρει και ο Μάρκος στην Αυτοβιογραφία του) είχε φτιάξει στον Αργύρη Βαμβακάρη (αδελφό του Μάρκου) ένα 10-χορδο μπουζούκι.
Όμως το τετράχορδο μπουζούκι στη μορφή που τον γνωρίζουμε σήμερα (κούρδισμα Ρε-Λα-Φα-Ντο), είναι απολύτως σίγουρο ότι καθιερώθηκε από τον Μανώλη Χιώτη τη δεκαετία του ’50.
Εφημερίδα ‘ΕΜΠΡΟΣ’ 6-9-1961
Αρκετό καιρό τώρα στριφογύριζε μέσα μου το ερώτημα με ποιόν οργανοποιό άραγε να συνεργάστηκε ο Χιώτης για να το φέρει στην τελική του μορφή;
Στις αναζητήσεις για την απάντηση, έβρισκα διάφορες εκδοχές και παραπάνω από ένα οργανοποιούς διεκδικητές της πατρότητας του τετράχορδου. Για παράδειγμα στην ιστοσελίδα www.zozef.gr στο Ιστορικό αναφέρονται τα εξής:
«Ο Ζοζέφ Τερζιβασιάν (1916-1999), διάσημος οργανοποιός στην Ελλάδα, κατασκεύαζε χειροποίητα μουσικά όργανα, κυρίως μπουζούκια. Εγινε διάσημος για την υλοποίηση – μαζί με τον βιρτουόζο του μπουζουκιού Μανώλη Χιώτη – του οκτάχορδου μπουζουκιού που μεταμόρφωσε το παραδοσιακό εξάχορδο και το κατέστησε ένα κλασικό ορχηστρικό όργανο.»
Το θέμα είναι ότι σύμφωνα με μαρτυρία σε μένα προσωπικά, της κόρης του παλαιού οργανοποιού Γιώργου Παναγή, ο Μανώλης Χιώτης μετά το ξενύχτι στο κέντρο που δούλευε, περνούσε με την Κάντιλακ που είχε τότε, πρωί-πρωί από το σπίτι τους στο Φάληρο και έπαιρνε τον πατέρα της για να πάνε να συνεχίσουν την προσπάθεια να φτιάξουν το τετράχορδο. Ήταν απολύτως σίγουρη ότι οι Παναγήδες κατασκεύασαν το τετράχορδο με οδηγίες του Χιώτη. Επίσης από άλλες πηγές έμαθα ότι ο Χιώτης έπαιζε κυρίως με όργανα των αδελφών Παναγή. Αν και αυτό ήταν ακόμα μια σοβαρή ένδειξη, δεν αποτελούσε και απόδειξη. Εξ άλλου όλοι οι μουσικοί συχνά απευθύνονται σε διάφορους καλούς οργανοποιούς. Έτσι κάποια χρονική στιγμή, ο Χιώτης έπαιξε και με όργανα που είχε κατασκευάσει ο Οννίκ Τσακιριάν. Η κατάσταση έμοιαζε μπερδεμένη.
Να όμως που έφτασε η στιγμή να ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο. Και η πράξη αυτή γίνεται με τον πιο επίσημο τρόπο, από τον ίδιο τον Μανώλη Χιώτη. Μετά από αρκετές αναζητήσεις, ανακάλυψα μια συνέντευξή του στην εφημερίδα «Εμπρός» στις 9-9-1961. Την συνέντευξη υπογράφει ο συνεργάτης της εφημερίδας Σταμάτης Φιλιππούλης. Το επίμαχο κομμάτι του δημοσιεύματος είναι το εξής:
{ …….
«Άκουσα ένα δίσκο του Μάρκου Βαμβακάρη. Μου άρεσε ο ήχος που κατ’ευθείαν έφθανε στην καρδιά μου. Ζήτησα να γνωρίσω αυτό το όργανο. Όταν τόπιασα στα χέρια μου, μου φάνηκε σαν να είμαστε φίλοι από καιρό. Μόνο που ο «φίλος» ήταν «ημιτελής». Δηλαδή είχε τρεις χορδές κι εγώ, στα χρόνια που ακολούθησαν, σκεφτόμουν πώς να του δώσω άλλη μια χορδή να γίνει σωστό όργανο. Και τελικά το κατάφερα…»
Έτσι το 1955 το μπουζούκι με τις τρείς χορδές του «ρε,λα,ρε» αλλάζει σε «ρε, λα , φα, ντο» και με την ευκαιρία αυτή ο Μανώλης παίρνει και σχετικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.
Κατασκευαστές του νέου μπουζουκιού ήταν οι θαυμάσιοι οργανοποιοί αδελφοί Παναγή, μαέστροι στο είδος τους.
………}
Μάλιστα παρακάτω αναφέρεται ότι ο Χιώτης λόγω του διπλώματος ευρεσιτεχνίας, αρχικά απαγόρευε στους Παναγήδες να πουλάνε τετράχορδα μπουζούκια σε άλλους μουσικούς. Στη συνέχει όμως έδωσε την άδειά του ώστε το νέο όργανο «να γίνει κτήμα όλων».
Τετράχορδο μπουζούκι κατασκευής Αφών Παναγή
Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται ότι ο Χιώτης ήταν ο πρώτος Έλληνας μουσικός που εισήγαγε ηλεκτρική κιθάρα στην Ελλάδα το 1947, και ο πρώτος που έκανε το μπουζούκι του ηλεκτρικό.
Οι Αδελφοί Παναγή λοιπόν, το 1955!
5 Σχόλια
Comments feed for this article
Τετάρτη 29 Απρίλιος 2009 στις 4:49 πμ
entoleas
kalo keimeno
Τετάρτη 29 Απρίλιος 2009 στις 4:25 μμ
Γιάννης Τ
Παναγιώτη μόλις διέλυσες έναν αστικό μύθο περί ζοζεφ και τετράχορδου.
Δευτέρα 28 Μαΐου 2012 στις 10:30 πμ
gnpetrakis
γεια σας,
έχω μια ακουστική κιθάρα των αφών Παναγή.
Σκέφτομαι να την πουλήσω, αφού εδώ και 25 περίπου χρόνια δεν χρησιμοποιείται (μια ή δυο φορές σε μάζωξη στο σπίτι μας μαζί με φίλους μουσικούς).
Την έχω δείξει στον κ. Κελεσίδη όπου μου ανέφερε το κατασκευαστικό της μέρος.
Ζήτησα από γνωστό έμπορο μουσικών οργάνων να την κοστολογήσει, αλλά ευτυχώς που την ίδια ημέρα ήταν τυχαία εκεί και ένας φίλος μου επαγγελματίας μουσικός, που μου έκανε συνέχεια νοήματα.
Σας παραθέτω τα κατασκευαστικά και έχω και φωτογραφίες εάν θέλετε να σας στείλω (να μου πείτε πώς).
Παρακαλώ σε πρώτη φάση να μου την κοστολογήσετε, και εάν κανείς ενδιαφέρεται σας στέλνω τα στοιχεία μου με email.
ευχαριστώ για την φιλοξενία.
Γεώργιος Ν. Πετράκης
ΣΚΑΦΟΣ: ΠΑΛΙΣΑΝΔΡΟΣ ΙΝΔΙΚΟΣ
ΚΑΠΑΚΙ: ΚΕΔΡΟΣ
ΜΑΝΙΚΙ: ΜΑΟΝΙ
ΤΑΣΤΙΕΡΑ: ΕΒΕΝΟΣ
Ο κατασκευαστής που είχε την ευγενή καλωσύνη να μας δώση αυτά τα πολύτιμα στοιχεία, πρόσθεσε επίσης οτι οι Αφοι Παναγή, παρ’όλο που κατασκεύαζαν ποιοτικές κιθάρες, δεν συνήθιζαν να χρησιμοποιούν τόσο ακριβά υλικά.
Επίσης οτι ο ήχος της κιθάρας είναι μοναδικός.
Αυτό το σχόλιο το ακούσαμε από όλους όσους έπαιξαν με αυτή την κιθάρα, ερασιτέχνες και επαγγελματίες, παλιούς και νέους.
Σάββατο 8 Φεβρουαρίου 2014 στις 9:06 μμ
myiga
Να τη χαίρεσαι ή να τη χαρίσεις να τη χαίρονται και άλλοι! Η Μύιγα! ΒΖζζζζζζούιιιιτ
Σάββατο 5 Ιουλίου 2014 στις 11:20 πμ
Αδελφοί Παναγή “Εκ Μάκρης της Μικράς Ασίας” – Ένα άρθρο μου στο TAR | Έλληνες Οργανοποιοί
[…] 2. Ο Μανώλης Χιώτης, το τετράχορδο και οι Αφοί Παναγή […]