Λύρα-κιθάρα του Δ. Μούρτζινου (1857-1931) κατασκευασμένη για τον σατυρικό ποιητή, εκδότη και μουσικό Τζώρτζη Μολφέτα (1871-1916)

Λίγα στοιχεία για το είδος του οργάνου

Το όργανο με το όνομα Λύρα κιθάρα (Lyre-Guitar) ήταν ένας τύπος εξάχορδης κιθάρας που είχε το σχήμα αρχαιοελληνικής λύρας.  Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια πατέρας της θεωρείται ο Γάλλος οργανοποιός Pierre Charles Mareschal που την κατασκεύασε το 1780.

Λύρα-κιθάρα στο Μουσείο Μουσικής της Βαρκελώνης (Φωτο από τη Βικιπαίδεια)

Σύμφωνα με τον μουσικολόγο Λαμπρογιάννη Πεφάνη η λύρα κιθάρα «παντρεύει» την αρχαία λύρα με την κιθάρα. Από τη λύρα πήρε τους βραχίονες, το ζυγό και το σκάφος ενώ από την κιθάρα την ταστιέρα, την κεφαλή και τις έξι χορδές. «Στην πραγματικότητα όμως, η σχέση της λύρας-κιθάρας με την αρχαία λύρα, είναι επιφανειακή, καθώς οι βραχίονες και ο ζυγός έχουν διακοσμητικό χαρακτήρα»

Η αυθεντική λύρα κιθάρα του Τζώρτζη Μολφέτα (1871-1916)

Ο σημαντικός Κεφαλονίτης σατυρικός ποιητής, εκδότης και μουσικός Τζώρτζης Μολφέτας  φαίνεται ότι εντυπωσιάστηκε από το όργανο αυτό, και έτσι με ένα σχέδιο στο χέρι ζήτησε από τον ονομαστό Έλληνα οργανοποιό Δ. Μούρτζινο να του φτιάξει ένα αντίστοιχο.

Η αυθεντική λύρα κιθάρα του Τζώρτζη Μολφέτα κατασκευής Δ. Μούρτζινου

Ο Μούρτζινος αρχικά ζήτησε ως αμοιβή ένα πολύ μεγάλο ποσό, αλλά στη συνέχεια όταν κατάλαβε ποιός είναι ήταν αυτός που έκανε την παραγγελία, προσφέρθηκε να το κατασκευάσει δωρεάν με μόνη αμοιβή την επικόλληση εντός του οργάνου της παρακάτω ταμπέλας.

Το εντυπωσιακό αυτό όργανο συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε λειτουργικά από το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων – Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων που εδρεύει στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς, από ομάδα φοιτητών με επικεφαλής τον Π. Σκλάβο, κατασκευαστή και συντηρητή οργάνων.

 

Ο ποιητής Τζώρτζης Μολφέτας. Αριστερά το αυθεντικό όργανο και δεξιά αντίγραφο που κατασκευάστηκε στο Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων της Κεφαλονιάς.

Η συντηρημένη λύρα κιθάρα παρουσιάστηκε στις 29-4-2018 σε ειδική ημερίδα σε αίθουσα της Φιλαρμονικής Σχολής Κεφαλονιάς. Έγινε αναφορά στην ιστορία του οργάνου και στις διάφορες τεχνικές συντήρησης που ακολουθήθηκαν για την αποκατάστασή του.  Στην εκδήλωση αυτή το αυθεντικό όργανο πλήρως λειτουργικό ακούστηκε μετά από πάνω από 100 χρόνια από την κατασκευή του, ζωντανά από τα χέρια του κιθαρίστα Νίκου Σκεπαρνιά.

https://www.youtube.com/watch?v=tGS5-nQRBRE

 

Από την συντήρηση του οργάνου

Το όργανο που παρουσιάσαμε παραπάνω μας υπενθυμίζει για μια ακόμα φορά το πόσο σημαντικός οργανοποιός υπήρξε ο Δημήτριος Μούρτζινος. Για πολλούς μάλιστα θεωρείται ότι είναι ο σημαντικότερος Έλληνας οργανοποιός μέχρι σήμερα. Επιπλέον στοιχεία για τον Δ. Μούρτζινο μπορείτε να βρείτε και στο παρακάτω άρθρο: https://greekluthiers.wordpress.com/2012/06/06/mourtzinos-fotografia/

 

Τα στοιχεία του παρόντος άρθρου πάρθηκαν από σχετικά δημοσιεύματα κυρίως από τα παρακάτω site όπου υπάρχουν επίσης και αρκετά ιστορικά στοιχεία για τον ποιητή Τζώρτζη Μολφέτα καθώς και στοιχεία για τον τρόπο συντήρησης της αυθεντικής λύρας κιθάρας που είχε κατασκευάσει ο Δ. Μούρτζινος.:

1) “Κεφαλονίτικα Νέα” https://www.kefalonitikanea.gr/2018/04/102-video.html

2) “ΑΣΣΟΔΥΟ”  https://1-2.gr/2018/11/07/tzortzhs-molfetas-o-eristikos-kitharodos-ths-poihshs/

3) “KefaloniaPress” https://www.kefaloniapress.gr/topika/politismos/article/157427/i-paroysiasi-tis-kitharas-liras-toy-g-molfeta-apo-to-tei-moysikon-organon-lixoyrioy/

Π. Καγιάφας