Οργανοποιείο Δ. Μούρτζινου – Μια ιστορική φωτογραφία

Ο Δημήτριος Μούρτζινος θεωρείται ως ένας από τους καλύτερους παλαιούς οργανοποιούς. Γιαυτό αναζητούμε εδώ και καιρό μια φωτογραφία του. Παρόλο ότι έχω συναντήσει ανθρώπους που μου έχουν πει ότι έχουν δει φωτογραφίες του Δ. Μούρτζινου, μέχρι σήμερα καμιά δεν έχει έλθει στη δημοσιότητα. Ας ελπίζουμε ότι αυτό θα γίνει σύντομα. Όμως, αν δεν έχουμε ακόμα φωτογραφία του ίδιου του οργανοποιού, δεν είναι λίγο να δημοσιεύεται μια άγνωστη σε μας φωτογραφία του εργαστηρίου του.

Η πρόθεση του φωτογράφου μάλλον  ήταν να αποτυπώσει την οδό Κολοκτρώνη στα 1905. Έλα όμως που σε πρώτο πλάνο ήταν η πρόσοψη του οργανοποιείου του Μούρτζινου! Έτσι λοιπόν η ιστορική αυτή φωτογραφία της πόλης, αποκτά για μας ένα πολύ ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Από άλλες πηγές της εποχής γνωρίζουμε ότι  γενικά ο Δ. Μούρτζινος είχε το εργαστήριό του σε διάφορα μαγαζιά της οδού Κολοκοτρώνη, αλλά μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το 1905 το εργαστήριο βρισκόταν στον αριθμό 67.

Προσωπικά την φωτογραφία την είδα στο πολύ καλό blog Rebet Cafe. Η πηγή της φωτογραφίας είναι το φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου Μπενάκη και ειδικότερα η έκδοση «ΑΘΗΝΑ. ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ. Από τη Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου». Στο site  Hellenic Vitual Archives  υπάρχει ένα μεγάλο μέρος αυτού του φωτογραφικού υλικού. Επίσης μερικές φωτογραφίες αναδημοσιεύονται στην σελίδα Μουσικά Όργανα του Facebook.

Η Οδός Κολοκοτρώνη το 1905. Στα δεξιά διακρίνεται καθαρά η ταμπέλα του εργαστηρίου του Δ. Μούρτζινου

©  Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου – Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη

Σύντομο βιογραφικό του Δ. Μούρτζινου

Ο Δημήτριος Μούρτζινος αναγνωρίζεται ως ένας από τους καλύτερους Έλληνες οργανοποιούς. Καταγόταν από την Αίγινα και σύμφωνα με το Λεξικό Ελληνικής Μουσικής του Τ. Καλογερόπουλου, αρχικά ήταν επιπλοποιός και για μεγάλο διάστημα ο μοναδικός τεχνίτης οργανοποιός. Την τέχνη του οργανοποιού την έμαθε στο εργαστήριο του Ιωάννη Γομπάκη. Εκτός από οργανοποιός ήταν και τραγουδιστής. Για την καταπληκτική δουλειά του στην οργανοποιία, βραβεύτηκε σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις όπως του Παρισιού (1889 και 1900), των Αθηνών (1903), της Οστάνδης (1904) και της Λιέγης (1905).

Το εργαστήριό του ήταν στην οδό Κολοκοτρώνη στο κέντρο της Αθήνας. Φαίνεται ότι εκείνη την εποχή η οδός Κολοκοτρώνη ήταν «η πιάτσα» της οργανοποιίας γιατί εκεί υπήρχαν και άλλα εργαστήρια, όπως για παράδειγμα του Ιωάννη Σταθόπουλου. Το εργαστήριο του Δ. Μούρτζινου μετακόμισε το 1911 στην ίδια οδό από τον αριθμό 67, στον αριθμό 57. Σε διαφημίσεις του εργαστηρίου στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» το 1916, τονίζεται ότι είναι «το πρώτον εν τη Ανατολή εργοστάσιον μουσικών οργάνων».

Ο Δημήτριος Μούρτζινος ήταν πολύ καλός κατασκευαστής μαντολίνων, κιθαρών αλλά και βιολιών. Έχει ενδιαφέρον να δούμε τι συνέβη κατά την συμμετοχή του στην έκθεση των Παρισίων του 1900. Ο Δ. Μούρτζινος είχε στείλει μερικά όργανα, μεταξύ αυτών ένα μαντολίνο ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας, κατασκευασμένο από σπάνια και ασυνήθιστα υλικά, όπως η ταρταρούγα (όστρακο χελώνας) και διακοσμημένο με ασήμι και όστρακα. Το όργανο ήταν τόσο περίτεχνα κατασκευασμένο που η ελλανόδικος επιτροπή, θεώρησε ότι ήταν αδύνατο να κατασκευάστηκε από Έλληνα οργανοποιό και γι αυτό το λόγο δεν ήθελε να του απονείμει βραβείο. Μετά από τις έντονες διαμαρτυρίες της Ελληνικής πλευράς και τις έγγραφες διαβεβαιώσεις του Δ. Μούρτζινου ότι το όργανο ήταν δικό του και ότι θα μπορούσε μπροστά στην Επιτροπή να κατασκευάσει ένα καινούργιο πανομοιότυπο, η επιτροπή «χάριν λεπτότητος, όπως μη φανώσιν ως εντελώς αμφιβάλλοντες» τελικά του απένειμε το χάλκινο βραβείο. Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι το 1901 ο Μούρτζινος καταμήνυσε κάποιο συνάδελφό του, ότι με ανώνυμο επιστολή τον συκοφάντησε στην ελλανόδικο επιτροπή.