Σε άρθρο μου που είχα αναρτήσει στο παρόν blog το 2012 https://greekluthiers.wordpress.com/2012/06/06/mourtzinos-fotografia/ εξέφραζα την ευχή να βρεθεί κάποια στιγμή, η φωτογραφία του διάσημου οργανοποιού Δημητρίου Μούρτζινου. Η επιθυμία αυτή ουσιαστικά εκπληρώθηκε πριν δύο χρόνια περίπου, όταν ο φίλος ερευνητής και οργανοποιός Πέτρος Μουστάκας είχε δημοσιεύσει μια φωτογραφία του Δ. Μούρτζινου, σε σχετικό βίντεο που ανάρτησε στο YouTube https://www.youtube.com/watch?v=v8DcIClvV6E. Τη φωτογραφία εκείνη είχε ανακαλύψει ο Πέτρος σε κείμενο του 1908.
Παρακάτω βλέπουμε τη φωτογραφία που είχε αναρτήσει ο Πέτρος Μουστάκας αλλά σε μεγαλύτερη ανάλυση.
Δημήτριος Μούρτζινος (1857-1931)
Βλέποντας το άρθρο μου του 2012, χθες αργά το βράδυ επικοινώνησε μαζί μου ο (φίλος πλέον) Δημήτρης Παπαγεωργόπουλος, συλλέκτης και ιδιοκτήτης του Αρχείου Νεοελληνικής Τέχνης «Σοφία Λασκαρίδου» https://www.facebook.com/D.Papageorgopoulos/ για να με ενημερώσει ότι έχει στη διάθεσή του το πορτρέτο και φωτογραφίες του Δ. Μούρτζινου και τις οποίες τελικά μου έστειλε.
Πορτρέτο Δ. Μούρτζινου (1894) από τη ζωγράφο Όλγα Προσαλέντη (1870-1930) Με τη συζυγό του (;) κρατώντας μια κιθάρα του σε σχήμα λύρας.
Η παραπάνω εικονιζόμενη κιθάρα-λύρα, όπως φαίνεται από τις φωτογραφίες, δεν είναι ίδια με την κιθάρα του Τζώρτζη Μολφέτα στην οποία είχα αναφερθεί στην παλαιότερη δημοσίευσή μου https://greekluthiers.wordpress.com/2020/05/10/%cf%8d-%ce%ac-%cf%8d-1857-1931/, καθότι η διακόσμηση στο κάτω μέρος του οργάνου είναι διαφορετική.
Ο Δημήτρης Παπαγεωργόπουλος μου απέστειλε και ένα δημοσίευμα σχετικά με τον Μούρτζινο το οποίο επεξεργάζομαι και όταν έχω επιπλέον πληροφορίες θα επανέλθω.
Μετά την ένταξη της Λαϊκής Κιθάρας στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας (Αύγουστος 2021) και την πρόσφατη αναγνώριση των σπουδών και των τίτλων των λαϊκών και παραδοσιακών οργάνων από το ελληνικό κράτος (Ιανουάριος 2022), διοργανώνεται στη Θεσσαλονίκη το 1ο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Λαϊκής Κιθάρας (ΦΛΚ), υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Δημήτρη Μυστακίδη.
𝚷𝚸𝚶𝚪𝚸𝚨𝚳𝚳𝚨 𝚽𝚬𝚺𝚻𝚰𝚩𝚨𝚲
Η 𝚬𝚱𝚯𝚬𝚺𝚮 𝚶𝚸𝚪𝚨𝚴𝚶𝚷𝚶𝚰𝚰𝚨𝚺 θα λειτουργεί στο ισόγειο και τον 1ο όροφο της Αποθήκης Δ, 𝚱𝚨𝚯𝚶𝚲𝚮 𝚻𝚮 𝚫𝚰𝚨𝚸𝚱𝚬𝚰𝚨 του 𝚽𝚲𝚱, με 𝚬𝚲𝚬𝚼𝚯𝚬𝚸𝚮 𝚬𝚰𝚺𝚶𝚫𝚶 για το κοινό.
Το υπόλοιπο πρόγραμμα αναλυτικά:
𝚷𝚨𝚸𝚨𝚺𝚱𝚬𝚼𝚮 𝟐𝟎 𝚳𝚨𝚰𝚶𝚼
➤ 18.00-19.00 > Σεμινάριο: Η ρυθμική κιθάρα στη λαϊκή ορχήστρα – δυνατότητες, δικαιώματα και υποχρεώσεις
Ο Κυριάκος Λαζαρίδης ή Πεσματζόγλου ήταν ο παλαιός οργανοποιός που κατασκεύασε τους ταμπουράδες του Γιοβάν Τσαούς. Το 1976 είχε δώσε μια συνέντευξη στον ερευνητή του ρεμπέτικου Κώστα Χατζηδουλή, την οποία ανάρτησε πρόσφατα σε Φ/Α στο Ρεμπέτικο Φόρουμ το μέλος «Άνθιμος». Την συνέντευξη μπορείτε να την δείτε στα post 69, 70 στο Ρεμπέτικο Φόρουμ.
Επειδή η ανάγνωση από τις φωτογραφίες της εφημερίδας είναι πολύ δύσκολη, έκανα μια προσπάθεια να την μεταφέρω σε μορφή αρχείου Word σε δύο μέρη όπως ήταν και η πρωτότυπη δημοσίευση σε δύο συνέχειες. Μπορείτε να κατεβάσετε και τα δύο μέρη της συνέντευξης από τον παρακάτω σύνδεσμο.
Επειδή κατά στην μεταγραφή μπορεί να υπάρχουν κάποια λάθη αβλεψίας, ορθογραφικά, πληκτρολόγησης κτλ. παρακαλώ για την ακρίβεια της συνέντευξης καλό είναι να αναφέρεστε στο πρωτότυπο. Καλή ανάγνωση!
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Τον Μάιο του 1999, άνοιξε επίσημα το εργαστήριο KleoDrums στη Νέα Σμύρνη. Δεν πιστεύει πως είναι δύσκολο να κατασκευάσεις ένα μουσικό όργανο. Αυτό που χρειάζεται είναι επιμονή.
Η Κλειώ Ξηρού πέρασε από διάφορα είδη μουσικής για να «επιστρέψει» τελικά στην ελληνική μουσική στην ενήλικη ζωή της αφού γνώρισε τα μικρασιατικά, τα ρεμπέτικα και τους νέους πρωτοπόρους της παραδοσιακής μουσικής.
Σπούδασε φιλοσοφία, όμως μερικά χρόνια αργότερα βρέθηκε μαθητευόμενη σε εργαστήριο εγχόρδων και κρουστών στην Αθήνα, μαθαίνοντας τις βασικές αρχές κατασκευής. Σήμερα αποτελεί τη μοναδική περίπτωση οργανοποιού που κατασκευάζει μια πλήρη γκάμα παραδοσιακών κρουστών στην Ελλάδα. Ας τη γνωρίσουμε λίγο καλύτερα.
Μια γυναίκα οργανοποιός δεν κάτι πολύ συνηθισμένο, όχι μόνο στην πατρίδα μας αλλά και διεθνώς. Όταν μάλιστα είναι και αυτοδίδακτη, αυτό δείχνει την μεγάλη της αγάπη για την τέχνη της οργανοποιίας. Από τα βίντεο που υπάρχουν στη κανάλι της στο Youtube φαίνεται ότι τα όργανα που κατασκευάζει είναι πολύ αξιόλογα.
Ο Έλληνας Johnny Prapas (Γιάννης Γιάντσιος), ο οποίος ζει εδώ και περίπου 3 χρόνια στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, έχει καταφέρει να μεταφέρει τους ήχους του Ολύμπου στις μεγαλύτερες μουσικές σκηνές του κόσμου. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στους πρόποδες του Ολύμπου και πλέον εξοπλίζει με ηλεκτρικές κιθάρες -κατασκευασμένες από ξύλο ελιάς- πολλούς διάσημους κιθαρίστες ανά τον κόσμο, όπως την Orianthi Panagaris, τον Paul Simon, το Richie Sambora, πρώην κιθαρίστα του Bon Jovi, τον Kevin Shirley, παραγωγό των Iron Maiden και Led Zeppelin, τoν Billy F Gibbons, τoν Victor Wooten, τον Arlen Roth και άλλους θρύλους της παγκόσμιας μουσικής σκηνής. Έχει ονομάσει τις χειροποίητες ηλεκτρικές κιθάρες του «Κιθάρες του Ολύμπου».
Λένε ότι είναι ο καλύτερος οργανοποιός, ο καλύτερος κατασκευαστής χειροποίητων μπουζουκιών σε μία εποχή βιομηχανοποιημένη. Είναι ο Παναγιώτης Βαρλάς. Τον ρώτησα πολλά που δεν γνωρίζω και φαντάζομαι δεν γνωρίζει και ο περισσότερος κόσμος.
Είναι από τις ιστορίες που βγαίνουν από χείλη μουσικών. Οι άνθρωποι του κλάδου ξέρουν και αναγνωρίζουν. «Αν θες μπουζούκι χειροποίητο θα στο φτιάξει ο Λαρισαίος» έλεγαν και εννοούσαν τον Αντώνη τον Θεοδώρου που τώρα πια δεν βρίσκεται στη ζωή.
Το όργανο με το όνομα Λύρα κιθάρα (Lyre-Guitar) ήταν ένας τύπος εξάχορδης κιθάρας που είχε το σχήμα αρχαιοελληνικής λύρας. Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια πατέρας της θεωρείται ο Γάλλος οργανοποιός Pierre Charles Mareschal που την κατασκεύασε το 1780.
Λύρα-κιθάρα στο Μουσείο Μουσικής της Βαρκελώνης (Φωτο από τη Βικιπαίδεια)
Σύμφωνα με τον μουσικολόγο Λαμπρογιάννη Πεφάνη η λύρα κιθάρα «παντρεύει» την αρχαία λύρα με την κιθάρα. Από τη λύρα πήρε τους βραχίονες, το ζυγό και το σκάφος ενώ από την κιθάρα την ταστιέρα, την κεφαλή και τις έξι χορδές. «Στην πραγματικότητα όμως, η σχέση της λύρας-κιθάρας με την αρχαία λύρα, είναι επιφανειακή, καθώς οι βραχίονες και ο ζυγός έχουν διακοσμητικό χαρακτήρα»
Η αυθεντική λύρα κιθάρα του Τζώρτζη Μολφέτα (1871-1916)
Ο σημαντικός Κεφαλονίτης σατυρικός ποιητής, εκδότης και μουσικός Τζώρτζης Μολφέτας φαίνεται ότι εντυπωσιάστηκε από το όργανο αυτό, και έτσι με ένα σχέδιο στο χέρι ζήτησε από τον ονομαστό Έλληνα οργανοποιό Δ. Μούρτζινο να του φτιάξει ένα αντίστοιχο.
Η αυθεντική λύρα κιθάρα του Τζώρτζη Μολφέτα κατασκευής Δ. Μούρτζινου
Ο Μούρτζινος αρχικά ζήτησε ως αμοιβή ένα πολύ μεγάλο ποσό, αλλά στη συνέχεια όταν κατάλαβε ποιός είναι ήταν αυτός που έκανε την παραγγελία, προσφέρθηκε να το κατασκευάσει δωρεάν με μόνη αμοιβή την επικόλληση εντός του οργάνου της παρακάτω ταμπέλας.
Το εντυπωσιακό αυτό όργανο συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε λειτουργικά από το ΤΕΙ Ιονίων Νήσων – Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων που εδρεύει στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς, από ομάδα φοιτητών με επικεφαλής τον Π. Σκλάβο, κατασκευαστή και συντηρητή οργάνων.
Ο ποιητής Τζώρτζης Μολφέτας. Αριστερά το αυθεντικό όργανο και δεξιά αντίγραφο που κατασκευάστηκε στο Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων της Κεφαλονιάς.
Η συντηρημένη λύρα κιθάρα παρουσιάστηκε στις 29-4-2018 σε ειδική ημερίδα σε αίθουσα της Φιλαρμονικής Σχολής Κεφαλονιάς. Έγινε αναφορά στην ιστορία του οργάνου και στις διάφορες τεχνικές συντήρησης που ακολουθήθηκαν για την αποκατάστασή του. Στην εκδήλωση αυτή το αυθεντικό όργανο πλήρως λειτουργικό ακούστηκε μετά από πάνω από 100 χρόνια από την κατασκευή του, ζωντανά από τα χέρια του κιθαρίστα Νίκου Σκεπαρνιά.
Το όργανο που παρουσιάσαμε παραπάνω μας υπενθυμίζει για μια ακόμα φορά το πόσο σημαντικός οργανοποιός υπήρξε ο Δημήτριος Μούρτζινος. Για πολλούς μάλιστα θεωρείται ότι είναι ο σημαντικότερος Έλληνας οργανοποιός μέχρι σήμερα. Επιπλέον στοιχεία για τον Δ. Μούρτζινο μπορείτε να βρείτε και στο παρακάτω άρθρο: https://greekluthiers.wordpress.com/2012/06/06/mourtzinos-fotografia/
Τα στοιχεία του παρόντος άρθρου πάρθηκαν από σχετικά δημοσιεύματα κυρίως από τα παρακάτω site όπου υπάρχουν επίσης και αρκετά ιστορικά στοιχεία για τον ποιητή Τζώρτζη Μολφέτα καθώς και στοιχεία για τον τρόπο συντήρησης της αυθεντικής λύρας κιθάρας που είχε κατασκευάσει ο Δ. Μούρτζινος.:
Γράψτε τα σχόλιά σας ή στην περίπτωση που θέλετε να γράψετε κάποιο άρθρο με πληροφορίες για τους Έλληνες Οργανοποιούς, επικοινωνήστε μαζί μας. Κάθε πληροφορία που πλουτίζει τις γνώσεις μας για τους Έλληνες οργανοποιούς (παλαιούς και σύγχρονους), είναι πολύτιμη. Π. Καγιάφας
Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο:
p.kagiafas παπάκι gmail.com
ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΒΡΑΒΕΥΣΗ του κιθαρίστα Μάριου Κώστογλου για την προσφορά του στη λαϊκή μουσική (21.00-21.30)
στο viva.gr – 
Το ΦΛΚ 2022 είναι αφιερωμένο στον Γιώργο Τσαλαμπούνη
Έλληνες Οργανοποιοί 
Πρόσφατα σχόλια