Κώστας Δεκαβάλας

Η πλούσια ιστορία της οικογένειας οργανοποιών Δεκαβάλα περιγράφεται εν συντομία στο site www.dekavalas.gr

Αντιγράφω:

«Στα τέλη του 19ου αιώνα κάπου στο Γαλατά, στην Κωνσταντινούπολη, είχε το εργαστήρι του ο ονομαστός οργανοποιός Μανώλης Βενιός. Γεννημένος στη Φολέγανδρο, στις Κυκλάδες, έζησε όλα του τα χρόνια στην Πόλη. Αν και δεν μιλούσε καθόλου Τουρκικά ο καλύτερος πελάτης του ήταν το Παλάτι του Σουλτάνου. Κατασκεύαζε ούτια, λαούτα, σάζια και μάλιστα σήμερα είναι τόσο γνωστός για τα ούτια του ώστε κάποιοι τα συγκρίνουν με τα βιολιά του Stradivari. Κάποια στιγμή ο ανηψιός του, Βίκτωρ Δεκαβάλας, πήγε στο εργαστήρι του παραγιός και έμαθε τη τέχνη μαζί του. Ο Βίκτωρ κράτησε μάλιστα το εργαστήρι του Βενιού και μετά τον θάνατο του, μαζί με έναν άλλο παραγιό του θείου του τον Μουσταφά.

Το 1922 έφτασε στην Ελλάδα με ξένο διαβατήριο, κυνηγημένος απο τους Τούρκους για παράνομη διανομή Ελληνικού τύπου στην Κωνσταντινούπολη. Εφερε μαζί του ό,τι μπόρεσε να πάρει απο το εργαστήρι του, εργαλεία, καλούπια και μετά απο σύντομη περιπλάνηση στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Το 1923 ξεκίνησε στη Ροτόντα, πολύ κοντά όπου βρίσκεται και σήμερα, το εργαστήρι του Βίκτωρα Δεκαβάλα. Ο Κώστας, γιός του Βίκτωρα, γεννήθηκε το 1924. Απο την ηλικία των 14 ετών κατά καιρούς βοηθούσε τον μαστρο- Βίκτωρα στο εργαστήρι, ωστόσο μόλις το ’49, μετά την κατοχή και τον εμφύλιο, άρχισε να ασχολείται ουσιαστικά με την οργανοποιία. Μέχρι το 1961 που πέθανε ο πατέρας του δούλευαν μαζί. Απο το 1961 και μετά το εργαστήρι άλλαξε πορεία. Ο Κώστας Δεκαβάλας σταμάτησε να δίνει όργανα σε άλλα καταστήματα και άρχισε να κατασκευάζει επαγγελματικά όργανα καλύπτοντας αποκλειστικά τις ανάγκες του δικού του μαγαζιού. Αναβάθμισε την ποιότητα της δουλειάς του, πειραματίστηκε με φόρμες και καλούπια, προβληματίστηκε, έψαξε και εξέλιξε την τέχνη του γεφυρώνοντας την πείρα και τις συνήθειες των παλιών με τις σύγχρονες απόψεις για τη βελτιστοποίηση της κατασκευής και του ήχου.

Το 1973 ο Νίκος Σακαλής, 14 χρονών τότε, ήρθε στο εργαστήρι για να μάθει την τέχνη. Ο Βίκτωρ Δεκαβάλας, γιός του Κώστα, ακολούθησε πορεία ανάλογη με του πατέρα του και βοηθούσε απο μικρός στο μαγαζί. Το 1982 και αφού τελείωσε τις σπουδές του ως χημικός πετρελαίου αποφάσισε να ασχοληθεί και αυτός με την οργανοποιία. Σύντομα το εργαστήριο αποδείχθηκε μικρό για να λειτουργεί και ως κατάστημα πώλησης και έτσι το 1987 η έκθεση μεταφέρθηκε λίγο πιο πέρα, στη Φιλίππου 78.

Από το 1990 που ο μαστρο-Κώστας σταμάτησε να δουλεύει στο εργαστήριο, ο γιός του Βίκτωρ και ο Νίκος Σακαλής συνεχίζουν την παράδοση προσπαθώντας να ταιριάξουν την πείρα των προηγούμενων με τις δικές τους αναζητήσεις και τις σύγχρονες τάσεις της παραδοσιακής οργανοποιίας.»

Όμως όπως είναι κατανοητό, είναι αδύνατο να χωρέσει σε μερικές αράδες, η ιστορία τεσσάρων γενιών της οικογένειας αυτής των οργανοποιών.

Η ιστορία του Μανώλη Βενιού (Manol) αποτελεί από μόνη της μια τεράστια φωτεινή σελίδα στην παγκόσμια οργανοποιία. Πολλά επίσης θα είχαμε να μάθουμε από τον Βίκτωρα Δεκαβάλα (παππού), που κυνηγημένος από την Πόλη έστησε το τσαρδί του και το νέο του εργαστήριο στην Θεσσαλονίκη το 1922. Όμως οι εποχές ήταν δύσκολες για να υπάρχει κάτι περισσότερο από μερικές ξεθωριασμένες φωτογραφίες του, κολλημένες και αυτές σε Πιστοποιητικά που είχαν εκδοθεί από τις αρχές που αποδείκνυαν την ιδιότητά του ως πρόσφυγα.

Ο Κ. Δεκαβάλας με τον γυιό του Βίκτωρα. Φωτογραφία Π. Καγιάφας (23-8-2006)

Ευτυχώς όμως που ο κύριος Κώστας είναι ακόμα εδώ, γερός και δυνατός για να μας διηγείται τις συναρπαστικές ιστορίες του και να μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για την εποχή του και ένα κομμάτι από την ιστορία της οργανοποιίας της πατρίδας μας.

Σε μια από τις ευτυχείς στιγμές της πολιτιστικής ζωής της Θεσσαλονίκης, το Μουσικό Γυμνάσιο της πόλης τον κάλεσε να μιλήσει στους μαθητές. Από εκείνη την συνάντηση υπάρχει μια πολύ μεγάλη του συνέντευξη δημοσιευμένη στο site που διατηρεί το σχολείο (που φαίνεται ότι είναι μια πολύ δημιουργική κυψέλη).

Ο σχετικός σύνδεσμος είναι ο παρακάτω: http://lyk-mous-thess.thess.sch.gr/DRASTHRIOTHTES/ANOIXTO_SXOLEIO/Dekavallas/dekavallas.htm

και πραγματικά αξίζει να διαβάσει κανείς ολόκληρη την συνέντευξη γιατί ο κ. Κώστας Δεκαβάλας, εκτός από τη δική του ιστορία, αναφέρεται και σε άλλους σημαντικούς παλαιούς οργανοποιούς όπως τον Ηλία Κανάκη ή Καπούδαγλη και τον Χρήστο Παρασίδη. Επίσης το άρθρο περιέχει και αρκετές σπάνιες φωτογραφίες όπως η παρακάτω.

Ο Κώστας Δεκαβάλας στο παλαιό του εργαστήριο. Φωτογραφία του 1955

Η μόνη παραπάνω πληροφορία που θα ήθελα να προσθέσω είναι ότι, όπως μου έχει διηγηθεί ο κ. Κώστας Δεκαβάλας, η μοναδική φωτογραφία που εικονίζει τον ίδιο στο παλαιό του εργαστήριο, έχει τραβηχτεί από τον Γερμανό εμπορικό αντιπρόσωπο του εργοστασίου που κατασκεύαζε την κόλλα που χρησιμοποιούσε στα όργανα και που φαίνεται πάνω στον πάγκο του (στη μέση αριστερά στη φωτογραφία). Μάλιστα την φωτογραφία αυτή η γερμανική εταιρεία την είχε χρησιμοποιήσει παλαιότερα σε διαφημίσεις της.