Πάνος Ιωαννίδης

Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του Πάνου Ιωαννίδη «Λατέρνα – Η αρχόντισα του δρόμου», στην τελευταία «Κλίκα» από τον Άρη Νικολαϊδη , νομίζω ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να γνωρίσουμε τον σημαντικό οργανοποιό Πάνο Ιωαννίδη, που ζει και εργάζεται στην Νέα Γωνιά ένα χωριό 40 χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη, κοντά στη Ν. Καλλικράτεια Χαλκιδικής.

Ο Πάνος Ιωαννίδης είναι οργανοποιός με τρεις παράλληλες δραστηριότητες. Χορδιστής πιάνων, κατασκευαστής λατέρνας και «ανακατασκευαστής» πιάνων με ουρά. Γιαυτό και διατηρεί δύο website το www.laterna.info και το www.handmadepiano.eu.

Ο Πάνος Ιωαννίδης ανήκει σε μια άτυπη ομάδα οργανοποιών (οι περισσότεροι βρίσκονται στη βόρεια Ελλάδα) με πανεπιστημιακή μόρφωση (Βαλαβάνης, Κουκουρίγκος, Αδαμίδης, Παπαδάμου, Ιωαννίδης). Σπούδασε στο Πολυτεχενείο του LEICESTER (Αγγλία) μηχανολόγος μηχανικός. Όμως η αγάπη του για τα μουσικά όργανα ήταν αξεπέραστη. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα για πολλά χρόνια ασχολήθηκε με το χόρδισμα των πιάνων (ασχολείται ακόμα). Ενώ ήταν ήδη καταξιωμένος χορδιστής, ξαναγύρισε στην Αγγλία για να πάρει την αναγκαία εξειδίκευση σαν τεχνικός-χορδιστής πιάνων. Για τον ίδιο σκοπό πήγε και στις ΗΠΑ από όπου πήρε και το Δίπλωμα R.P.T. (Registered Piano Technician) από το PTG (Piano Technicians Guild) – τον μεγαλύτερο και εγκυρότερο οργανισμό τεχνιτών στον κόσμο.

Το 1990 από μια ευτυχή συγκυρία άρχισε να ασχολείται με τη λατέρνα. Οι παλιές λατέρνες που κυκλοφορούσαν στο δρόμο ακούρντιστες και ξεχαρβαλωμένες ήθελαν συντήρηση και νέα τραγούδια, αλλά οι τεχνίτες ήταν ανύπαρκτοι. Έτσι κάποια στιγμή δέχτηκε την πρόταση να φτιάξει ένα νέο κύλινδρο για μια παλιά λατέρνα. Αρχικά είχε εκτιμήσει ότι θα του έπαιρνε 2-3 μήνες για να το καταφέρει. Αποδείχτηκε ότι χρειαζόταν πάνω από 2 χρόνια αφού η λατέρνα είναι πολύπλοκο μηχανικό κατασκεύασμα. Στην ουσία είναι ένα μικρό πιάνο που έχει τη μουσική σε ένα περιστρεφόμενο κύλινδρο με χιλιάδες καρφιά, όπου κάθε καρφί είναι μια νότα. Όμως από την ενασχόλησή του αυτή έμαθε όλα τα μυστικά της λατέρνας και έτσι από το 1997 άρχισε να κατασκευάζει ο ίδιος λατέρνες. Σε αυτό βεβαίως τον βοήθησαν και οι σπουδές του ως μηχανικού.

Ο Πάνος Ιωαννίδης με μια από τις λατέρνες του. Φωτογραφία Π. Καγιάφας, Αύγουστος 2006.

Τα τελευταία χρόνια, εκτός από την κατασκευή της λατέρνας, ασχολήθηκε, με την αποκρυπτογράφηση των μυστικών της κατασκευής των πιάνων με ουρά (ως μέλος μια διεθνούς ολιγάριθμης ομάδας οργανοποιών). Τα μυστικά αυτά ήταν για πολλά-πολλά χρόνια επτασφράγιστα, από τις γνωστές βιομηχανίες κατασκευής πιάνων. Για παράδειγμα το πώς κατασκευάζεται η αρμονική τράπεζα του πιάνου καθώς και σημαντικότατα μεγέθη όπως γωνία πρόσπτωσης, αυξομείωση πάχους, δέσιμο στην κάσα, αρχιτεκτονική καμαριών, προφόρτιση καβαλλάρη, καμπυλότητα και αγωγιμότητα υλικού μας ήταν τελείως άγνωστα. Επίσης ήταν σχεδόν αδύνατο να βρει κανείς τα κατάλληλα και ποιοτικά υλικά.

Όμως το Ίντερνετ φαίνεται ότι είναι ο καταλύτης των πάντων, αφού η γη γίνεται πλέον ένας ενιαίος χώρος και δίνεται η δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο και ικανό άνθρωπο να μετέχει σε διεθνείς ομάδες χωρίς να μετακινηθεί καθόλου από το σπίτι του ή το εργαστήριό του. Έτσι από το 2002 κατασκευάζει «χειροποίητα» πιάνα. σε ένα πολύ μεγάλο εργαστήριο κατάλληλα διαμορφωμένο, με τους απαραίτητους γερανούς και βίτζια για να μπορεί να κουμαντάρει μόνος του τόσο βαριά όργανα .

Ένα μέρος του εργαστηρίου. Φωτογραφία Π. Καγιάφας, Αύγουστος 2006

Από το παλαιό πιάνο διατηρείται μόνο ο μεταλλικός σκελετός (το μαντέμι), το οποίο με την πάροδο του χρόνου ωριμάζει και γίνεται καλύτερο. Όλο το υπόλοιπο πιάνο ανακατασκευάζεται. Έτσι έχουμε ένα εντελώς καινούργιο «χειροποίητο» όργανο, με καλύτερο ήχο από τον αρχικό και σε τιμή πάρα πολύ ελκυστική, αρκετά μικρότερη από ένα αντίστοιχο βιομηχανοποιημένο καινούργιο πιάνο. Οι κριτικές για τα πιάνα που ανακατασκευάζει, φαίνεται ότι είναι παραπάνω από θετικές.

Από ότι θυμάμαι, ο Πάνος Ιωαννίδης μου είχε πει ότι για να συμφέρει μια τέτοια ανακατασκευή, θα πρέπει το παλαιό πιάνο με ουρά να έχει μήκος πάνω από 2 μέτρα. Η ανακατασκευή σε όρθια πιάνα και σε πιάνα με μικρή ουρά δεν έχει νόημα. Στο site www.handmadepiano.eu υπάρχουν αρκετές ακόμα πληροφορίες γύρω από αυτό το θέμα.

Παλαιά πιάνα περιμένουν τη σειρά τους για ανακατασκευή. Φωτογραφία Π. Καγιάφας, Αύγουστος 2006

Γιώργος Καρελλάς

Γιώργος Καρελλάς -Οργανοποιείον «Ιαπετός»

Λουκά Νίκα 14 Ψυρρή – Αθήνα

Ο οργανοποιός Γιώργος Καρελλάς γεννήθηκε το 1961 στο χωριό Αγριάνοι του Πάρνωνα. Σε ηλικία 15 ετών έφυγε από την πατρίδα του και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου άρχισε να ασχολείται με την οργανοποιία ως μαθητευόμενος στο οργανοποιείοτου θείου του Αργύρη Πρόκου στο Περιστέρι, ενώ παράλληλα συνέχισε το σχολείο με νυκτερινή φοίτηση. Εκείνη την εποχή ( 1977-1978 ) ο Α. Πρόκος ήταν συνεταίρος με τον γνωστό οργανοποιό Χαράλαμπο Κλεφτογιάννη. Στη συνέχεια βέβαια χώρισαν και έφτιαξε ο καθένας το δικό του εργαστήριο.
Στο εργαστήρι του θείου του έμεινε περίπου 15 χρόνια. Το 1992 αποφάσισε ότι ήταν έτοιμος να δημιουργήσει το δικό του εργαστήρι και εγκαταστάθηκε στην περιοχή του Ψυρρή, στην ίδια περιοχή που βρίσκεται και σήμερα.
Από το έτος 2000, παράλληλα με την ενεργή οργανοποιία ασχολείται και με την εκπαίδευση. Διδάσκει στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων το γνωστικό αντικείμενο της «Κατασκευής & συντήρησης των λαϊκών οργάνων». Αρχικά η σχολή ανήκε στο ΤΕΙ Ηπείρου, αλλά στη συνέχεια ενσωματώθηκε στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων.

Είναι από τα ιδρυτικά μέλη του σωματείου Ελλήνων οργανοποιών «ΤΕΡΠΑΝΔΡΟΣ» και πρώτος πρόεδρός του. Τα όργανα που κατασκευάζει είναι κυρίως τα λαουτοειδή και ιδιαίτερα εκείνα της οικογένειας του μπουζουκιού (μπουζούκια, τζουράδες, μπαγλαμάδες), καθώς επίσης λαϊκές κιθάρες και λαούτα.

Βίντεο (στα γερμανικά) με τον οργανοποιό Γιώργο Καρελλά στο εργαστήριό του.

Βίντεο στο εργαστήριο του Γ. Καρελλά. Ένας πελάτης παίζει μπουζούκι που κατασκεύασε ο οργανοποιός.

Μπορείτε να δείτε μερικά ακόμα βίντεο (δυστυχώς χωρίς ήχο) στο site που διατηρεί ο Γ. Καρελλάς (κάνετε κλικ εδώ ).

Η ταπεινότητά μου με τον Γ. Καρελλά στο εργαστήριό του τον Ιούνιο του 2006

Η ΚΛΙΚΑ – 7ο τεύχος

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος (7ο) του ηλεκτρονικού περιοδικού «Η ΚΛΙΚΑ«. Το ούτως ή άλλως καλό περιοδικό, νομίζω ότι σε αυτό το τεύχος απογειώνεται. Δεν ξέρεις τι να πρωτοδιαβάσεις.

Σε ότι αφορά την οργανοποιία και τους οργανοποιούς, η ύλη της Κλίκας είναι παραπάνω από χορταστική. Δείτε:

1) Κατασκευή λαϊκής κιθάρας (Μέρος Β΄) του Γιάννη Τσουλόγιαννη

2) Τρόποι δόνησης και διαγράμματα Chladni. Γράφουν ο Νίκος Φρονιμόπουλος και ο Γιώργος Παντελιάς

3) Υγρασία και μουσικό όργανο. Γράφει ο Χρήστος Σπουρδαλάκης

4) Ούτι, παρελθόν, παρόν και μέλλον. Γράφει ο Γιώργος Αδαμίδης

5) Παρουσίαση του βιβλίου του κατασκευαστή λατέρνας Πάνου Ιωαννίδη «Λατέρνα -Η αρχόντισσα του δρόμου»

και ακόμα πολλά άρθρα γενικότερου ενδιαφέροντος, συνεντεύξεις (μεταξύ αυτών και μια μεγάλη συνέντευξη του Ross Daly για το μουσικό εργαστήριο «Λαβύρινθος»), ειδήσεις, και πολλά ακόμα.

Μπράβο στην συντακτική ομάδα της Κλίκας που αφιλοκερδώς και από τον προσωπικό τους χρόνο, εκδίδουν ένα τόσο σημαντικό περιοδικό. Μπράβο και στους συγγραφείς των άρθρων !!!!